Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος // *
Μίλτος Σαχτούρης
Ίδιο βάρος σωματικό, ίδιες διαστάσεις. Μεταφορές που χτυπούν μες στο σώμα. Ελάχιστα εκκρεμή μου μηνύματα, όλο υπαινιγμούς για το τερατώδες της αγάπης.
Από την μαύρη πεταλούδα του μοναστηριού του Πόρου που διδάσκει χορό εδώ και δεκαετίες στα περιστύλια, ως το στοιχείο που έρπει στις σελίδες της Μαρίας Λαϊνά, το κορμί δεν άλλαξε καθόλου. Βάναυσα χρόνια σφυρηλατημένα στην επιθυμία, στη δίνη. Εδώ οι ηδονές και εδώ ο θάνατος, πρώτα από ΄δω, ως τις αδρές γραμμές της φαντασίας. Ποιο πρόσωπο, ποια μουσική θα σκίζει τον άνεμο εκείνη τη στιγμή που κορυφώνεται η αγάπη. Έτσι που να γίνονται όλα πόνος, φίλος χαμένος για πάντα.
Αφού εξάντλησε όλο του το αίσθημα επέστρεψε στις σελίδες των βιβλίων. Ένα προς ένα κοίταξε τα τοπία, στάθηκε σε κάθε παράθυρο. Φεγγίτες art nouveau, βιτρώ του Λωτρέκ, γιγάντιοι σταυροί, πολύχρωμα γυαλιά που φλέγονται μες στο καλοκαίρι. Και σε αυτήν την ησυχία ξέφυγε, τρελός λαγός ανάβοντας μικρές πυρκαγιές στο παλιό Τόκυο. Ανοιξιάτικες κερασιές μου, ρολόγια μου ξέφρενα, θα σας βρω στα ποιήματα. Ρωτώντας το σχήμα, τη φωνή του κόσμου, βυθίστηκα στους έρωτες και την πολλή ζωή. Μα υπάρχουν εκπλήξεις, σαν κίτρινες σημάνσεις σε μια ορεινή διαδρομή, μια ανατροπή αιώνων ομορφιάς.
Τα παιδιά που κάποτε μεταμορφώνονται σε ποιητές κατέχουν από νωρίς το μυστικό των ηδονών. Μα τ’ αντίτιμο είναι σκληρό, πολύ σκληρό. Πρέπει εντός τους να λυθούν όλοι οι αρμοί, πρέπει να απλώνονται δρόμοι, βοές εκστατικές που συναντιούνται μες στους κόλπους της ελληνικής ποίησης.
Πριν και μετά τα ποιήματα του Σαχτούρη και της Λαϊνά έχουν να κάνουν με μια ακέραια φαντασία, μια διαλυμένη ζωή παράδοξη. Στην έκταση της νύχτας ή εκείνου του μεσημεριού πίσω απ’ τα φώτα ενός μεγάλου ανατολικού κόσμου, η βαριά κατάφαση και η αποφασιστικότητα μες στ’ όνειρο. Όλα προσεκτικά, όλα ακριβή, σαν τα πιάτα του Ορυχείου, όπως μια άμαξα στενή πάνω στη γέφυρα. Το χρώμα της αγωνίας δεν υπάρχει, μόνον η σκιά της. Η συντριβή κρίνεται αναπόφευκτη, εκκωφαντικά πρόσωπα, ζωντανά νερά, ικριώματα, μαχαίρια και πηρούνια, πάει να πει όλη η ζωή.
Ο Μίλτος Σαχτούρης καταγράφεται ανάμεσα στους συγκλονιστικότερους ποιητές. Σε μια κλειστή ομάδα σαμάνων της αμερικανικής ενδοχώρας που αντικρίζουν δίχως λόγια τον κόσμο. Που διακρίνουν τις γραμμές των οριζόντων τις πληθυντικές πιθανότητες.
Στο ίδιο μήκος κύματος η Μ. Λαϊνά, με την παθητική του αισθήματος σε πρώτο πλάνο.
Οι εποχές έχουν χαθεί στο Χάλστον όμως θα΄ναι όμορφα, η αμεριμνησία του φωτός εκεί φαγώνεται απ’ τα σύννεφα.
Μαρία Λαϊνά
Οι ποιητές σηκώνουν τις πέτρες ήσυχα, όμορφα, κοιτούν μέσα απ’ τα γκρεμισμένα παράθυρα που προσπερνάς, μέσα απ’ τα διαλυμένα μάτια που δεν τολμούν, δεν τολμούν. Ο Σαχτούρης και η Λαϊνά εφευρίσκουν μικρά σύμπαντα, εκεί φοβούνται, εκεί γεμίζουν το σώμα τους με παράξενους ρυθμούς, το στόμα τους με άγριες λέξεις σε ρόλο παθητικό, αφού τίποτε δεν μπορεί να περιγραφεί καλύτερα απ’ το σώμα, με γέλιο. Ρεκλάμες και μαρκίζες και η πόλη σ’ όλα τα καρέ, μέσα από τοίχους, μες στο χώμα του Νίκου Χουλιάρα. Όλα τα πρόσωπα συναντιούνται στ’ ασύμμετρα ποιήματα με τα θυελλώδη μέτρα. Απ’ τους ενικούς ως τα πληθυντικά χρόνια, ως αυτήν την συγχρονισμένη εποχή ξεχωρίζουν οι ζωγραφικές μορφές που διέπουν το αίνιγμα. Οι αγκαλιασμένοι, δίχως γνώση, ξέφρενοι σ’ ελεύθερη πτώση, θυσία και χιόνι.
Εύκολα ν’ αλλάζει ο κόσμος, αυτό είναι τ’ όνειρο της ποίησης, φτωχέ μου Τάι – σού. Ασημένιο, λευκό, μαύρο, τα κατακόκκινα μάτια ενός απελπισμένου που αγωνίζεται για τη ζωή του σ’ ένα παράξενο, εχθρικό πεδίο.
Ίσως όλες οι κριτικές ν’ αυθαιρετούν. Ίσως ν’ απαιτείται γνώση και εξειδίκευση, και τούτο συνιστά τ’ ορθό ώστε η τέχνη να αποτιμηθεί στην ειδική της, προστιθέμενη αξία.
Όμως, αν κάτι την καθιστά πεδίο ιδανικό, αν την στολίζουν ακόμη φαντασίες και θρύλοι, είναι για την πολλή της ελευθερία, εκείνη που στοίχισε στους μύστες της μια πατρίδα. Κέρδισαν όμως κάποια που δεν ανταλλάσσεται, που ανάγεται σε εμπειρία προσωπική. Πόσο τ’ αγνόησαν οι ποιητές το βαθύ μας αίσθημα, πόσο μας πλήγωσαν. Μα γι’ αυτό τους αγαπούμε και γι’ αυτό παραδεχόμαστε συνέχεια τους στίχους τους, ψάχνοντας ίχνη του αισθήματος σε κάθε πλευρά των αμέτρητων φεγγαριών που ζωγραφίζουν. Κάπως έτσι ο γράφων δικαιώνεται απόψε να μιλά για στίχους απασφαλισμένους, χάρισμα στη νύχτα, τη μοναξιά, τα χρώματα, τα κιμονό, στ’ αρσενικό ελάφι Λι. Κάπως έτσι σμίγουν στο υπονοούμενό τους η Μαρία Λαϊνά και ο ελεύθερος ως θανάτου Μίλτος Σαχτούρης, κάτω από τη σφραγίδα αυτής της εποχής. Ελάχιστο φως και οι κλίμακες της ανθρώπινης επαφής, της ομοούσιας αγωνίας, διαμορφώνουν τη δόξα μες στην οποία φλέγονται οι στίχοι δυο φαινομενικά ανυποψίαστων ποιητών που αντλούν από το αδύνατο, που μιλούν δίχως αιδημοσύνη, χωρίς δειλία.
* Ο Απόστολος Θηβαίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Απασχολείται στον τραπεζικό τομέα. Κείμενά του δημοσιεύονται σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά. Γυρεύει εναγωνίως κάτι απ’ τη φωνή του.