Ο Λευκαδίτης εθνικός ποιητής. Μνήμη Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (1824-1879)

Γράφει ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης // *

 

Ο εξοσολωμικός, σύμφωνα με την ταξινόμηση των Επτανήσιων ποιητών με βάση την επιρροή του Διονύσιου Σολωμού, εθνικός ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτης «αντιλαμβανόταν την ποίησή του ως έναν έντεχνο τρόπο για να γίνει γνωστή η νεότερη ελληνική ιστορία (ενετοκρατία, τουρκοκρατία, αγώνες των κλεφτών, Ελληνική Επανάσταση). Με τη στιχουργημένη αφήγηση του διαρκούς αγώνα του ελληνισμού κατά του ξενισμού ήθελε να συμβάλλει στην ενδυνάμωση του πατριωτικού αισθήματος και στην εμπέδωση της εθνικής αυτογνωσίας».[1]

Ο Βαλαωρίτης ξεκίνησε την ποιητική του διαδρομή με τα πρωτόλεια «Στιχουργήματα» (1847), προχώρησε στα «Μνημόσυνα» (1857), την «Κυρά Φροσύνη» (1859), ακολούθησαν ο «Αστραπόγιαννος» και ο  «Αθανάσης Διάκος» (1665-1866), και κατέληξε με το κύκνειο άσμα «Φωτεινός» (1879). Οι συνθέσεις του ήταν επικές και οι πηγές έμπνευσής του ήταν προσωπικά βιώματα (θάνατοι παιδιών-γονέων για τα «Μνημόσυνα»), η Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα («Φωτεινός») και ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων έναντι των Τούρκων, ειδικά η Κρητική Επανάσταση του 1866 («Αστραπόγιαννος», «Αθανάσης Διάκος»). Προσηλωμένος στα εθνικά ιδεώδη από τα φοιτητικά του χρόνια στην Ιταλία και ένθερμος αγωνιστής και οπαδός της Ένωσης των Ιονίων Νήσων με την Ελλάδα υπηρέτησε ως βουλευτής στην Βουλή των Ελλήνων στην Αθήνα κατά την τετραετία 1864-1868.

Η ποίηση του Βαλαωρίτη έχει τεχνοτροπικά στοιχεία από την Επτανησιακή Σχολή, όπως τη δημοτική γλώσσα, τη στροφή στο λαϊκό πολιτισμό, δηλαδή τον κύκλο των δημοτικών τραγουδιών των αρματολών. Ταυτόχρονα, όμως, επηρεάζεται από το γαλλικό ρομαντισμό (έντονα ερωτικά πάθη, ηρωικές πράξεις, υπερβολικές εικόνες, κ.λπ.) και το λυρισμό της Πρώτης Αθηναϊκής Σχολής (1830-1880). Αυτός  ο συνδυασμός στοιχείων της Επτανησιακής και της Πρώτης Αθηναϊκής Σχολής, λειτουργεί ως «γέφυρα» μεταξύ των δυο Σχολών. Με τον τρόπο αυτό η δημοτική γλώσσα εκφράζει ποιητικά το ύφος της Αθηναϊκής Σχολής, δηλαδή το στόμφο, τη ρητορεία και την κενότητα, σύμφωνα με την Αγγελική Γιώτη.[2]

Αν και ο αυστηρός Καβάφης το 1924-1925 παρατηρεί ότι η φήμη του μετά τον θάνατό του «λιγόστεψεν ολίγον», εκατόν σαράντα χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης παραμένει ένα αξιόλογο λιθάρι στο αθάνατο ποιητικό μονοπάτι της νεώτερης Ελλάδας.

Βιβλιογραφία

1. Γαραντούδης Ε., «Η επτανησιακή ποίηση του 19^ου αιώνα. Γενικά χαρακτηριστικά», στο Βαρελά Λ., Βογιατζόγλου Α., κ.ά., στο Γράμματα ΙΙ: Νεοελληνική Φιλολογία (19^ος & 20^ος αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

Διαδικτυακές Πηγές

1. Γιώτη Αγγέλα, «Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879)». Δημοσιεύθηκε το 2013 στο: http://www.greeklanguage.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/biography.html?cnd_id=3, 5/1/2019.

[1]Ε. Γαραντούδης, «Η επτανησιακή ποίηση του 19^ου αιώνα. Γενικά χαρακτηριστικά», στο Βαρελά Λ., Βογιατζόγλου Α., κ.ά., στο Γράμματα ΙΙ: Νεοελληνική Φιλολογία (19^ος & 20^ος αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008,  σ. 53-83.

[2]Α. Γιώτη, «Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879)». Δημοσιεύθηκε το 2013στο:http://www.greeklanguage.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/biography.html?cnd_id=3, 5/1/2019.

* O Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος