Γράφει ο Θανάσης Κοπάδης // *
Όμηρος
Στην Ιλιάδα (ραψωδία Σ 372 – 377) παρουσιάζεται ο Ήφαιστος να κατασκευάζει αυτοκινούμενους τρίποδες, εφοδιασμένους με “νου” και “φρόνηση”, προκειμένου να υπηρετήσουν τους Ολύμπιους θεούς.
Το γεγονός αυτό το επαναλαμβάνει και ο Αριστοτέλης στα “Πολιτικά”, ο οποίος θεωρεί πως με τον τρόπο αυτό οι άνθρωποι θα είχαν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και δεν θα χρειαζόμαστε πια δούλους.
Στην Οδύσσεια (ραψωδία Θ 555 – 563) μνημονεύεται πως τα πλοία των Φαιάκων ταξίδευαν χωρίς καπετάνιο και χωρίς πηδάλιο, αλλά έπλεαν μόνα τους “μαντεύοντας” το νου του ανθρώπου!
Αν και για το απόσπασμα από την Οδύσσεια δεν φαίνεται να υπάρχει η αντίστοιχη κατασκευή, αυτό το οποίο διαπιστώνεται είναι η επιδίωξη των αρχαίων τεχνιτών να προσθέσουν εσωτερική ενέργεια στα κατασκευάσματα τους και να δημιουργήσουν μηχανές ικανές να κινούνται από μόνες τους. Αυτή εξάλλου ήταν και η προσωκρατική φιλοσοφία, καθώς τα υλικά στοιχεία (γη, νερό, αέρας, φωτιά) ήταν στοιχεία έμψυχα, ικανά να κινηθούν και να κινήσουν.
Από την αρχαιότητα επομένως φαίνεται ότι ο στόχος του ανθρώπου δεν ήταν απλά να επιβιώσει, αλλά να ευημερήσουν όλοι. Οι μηχανές, ο υπολογιστής, το διαδίκτυο και η τεχνητή νοημοσύνη περιλαμβάνουν, ως μεγάλες σκέψεις και ιδέες, αυτό το δυναμικό της υπόσχεσης και της ελπίδας.
Τα πάντα όμως είναι ζήτημα χρήσης, κανόνων και συνθηκών για να μην έχουμε και τα αντίθετα επιζήμια αποτελέσματα, τα οποία θα μπορούσαν να απειλήσουν μέχρι και τη βιωσιμότητα του ανθρώπινου είδους.
Τι καθιστά τη σημερινή τεχνολογία τρομακτική; Ένας βασικός λόγος είναι ο χρόνος μετάβασης. Υπάρχουν τεχνολογίες, όπως οι έξυπνες συσκευές, όπου η μετάβαση έγινε σταδιακά και τα πλεονεκτήματα είναι πολλά, αρκεί να σκεφτούμε τον κόσμο μας πριν και μετά τα smartphones.
Αν η ταχύτητα εξάπλωσης μιας τεχνολογίας, όπως σήμερα η τεχνητή νοημοσύνη, είναι ραγδαία, τότε η κοινωνία δεν προλαβαίνει να προσαρμοστεί, αλλά και τα θεσμικά όργανα δεν καταλαβαίνουν τι πρέπει να κάνουν.
Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία η υιοθέτηση μιας νέας τεχνολογίας πρέπει να περάσει από κάποια διακριτά στάδια. Αρχικά υπάρχει ένα μικρό ποσοστό καινοτόμων και νεαρών συνήθως ατόμων, τα οποία διατίθενται να ρισκάρουν και να πειραματιστούν. Έπειτα ακολουθεί ένα μεγαλύτερο ποσοστό ατόμων τα οποία διατηρούν ηγετικό ρόλο στην κοινή γνώμη. Στη συνέχεια ακολουθούν δύο μεγαλύτερες ομάδες, η πρώιμη πλειονότητα, άνθρωποι πάνω από τον μέσο όρο οικονομικά και η όψιμη πλειονότητα, η οποία απαρτίζεται από σκεπτικιστές, ενώ τέλος εμφανίζεται και η ομάδα των καθυστερημένων.
Αυτά τα στάδια στην περίπτωση μας δεν υπήρξαν, καθώς το ChatGpt σε μια μόνο μέρα απέκτησε 1.000.000 χρήστες, αριθμό που το Facebook πέτυχε σε δέκα μήνες, το Airbnb σε τρία χρόνια και το Netflix σε τέσσερα χρόνια.
Αντί λοιπόν συμπεράσματος θα κλείσω με δύο ερωτήματα:
“Αν μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να συνθέσει ένα μυθιστόρημα, ένα συμφωνικό έργο, έναν πίνακα ζωγραφικής, γιατί να μην είναι σε θέση να συνθέσει ένα καινούργιο φάρμακο για τον καρκίνο;”
“Υπάρχει ο κίνδυνος να βλέπουμε όλο και πιο ενεργές και φιλομαθείς τις μηχανές και όλο πιο παθητικούς και ολιγαρκείς αναφορικά με την ποιότητα γνώσης τους ανθρώπους. Δραστήριες μηχανές, νωθροί άνθρωποι;” Σίγουρα ο Όμηρος δεν είχε κάτι τέτοιο στο μυαλό του…
Πηγές:
1)”Πρωτοπόροι Αλεξανδρινοί Πανεπιστήμονες”, Ίδρυμα Παιδαγωγικών Μελετών και Εφαρμογών, Χριστίνα Φίλη, Σπυρίδων Καμαλάκης.
2) “Η Τεχνητή Νοημοσύνη και Εμείς”, Καθημερινή της Κυριακής, Μανώλης Ανδριωτάκης
* Ο Θανάσης Κοπάδης είναι Μαθηματικός Συγγραφέας
The post Στην αρχαιοελληνική βιβλιογραφία η πρώτη έκθεση αυτομάτου βρίσκεται στον Όμηρο first appeared on Fractal.