Γράφει η Ανθούλα Δανιήλ //
Κρεσέντσιο Σαντζίλιο,
Τάκης Ελευθεριάδης: “ΠΟΙΗΜΑΤΑ” – ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Με εισαγωγή του ΚΡΕΣΕΝΤΣΙΟ ΣΑΝΤΖΙΛΙΟ, μεταφρασμένα στα Ιταλικά και μετάφραση της Εισαγωγής στα Ελληνικά.
Ο Κρεσέντσιο Σαντζίλιο, γεννήθηκε το 1934 στη Θεσσαλονίκη, όπου ο πατέρας του εργαζόταν στο ιταλικό προξενείο. Πρώτη γλώσσα που έμαθε ήταν, τα Ελληνικά που του δίδαξε η Eλληνίδα μητέρα του και συνέχισε να τα καλλιεργεί στη διάρκεια των γυμνασιακών και πανεπιστημιακών του σπουδών στην Ιταλία.
Από το 1955 ασχολήθηκε με την ελληνική λογοτεχνία. Μεταφράσεις του, από τους Καβάφη, Ρίτσο, Βρεττάκο, Eλύτη, Αναγνωστάκη και άλλους νεότερους δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς σε διάφορα ιταλικά περιοδικά. Έχει γράψει επίσης δοκίμια λογοτεχνικής κριτικής.
Πρόσφατα, μετέφρασε στο σύνολό του το ποιητικό έργου του Γιάννη Αλύτη-Βόμβα, που δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό FERMENTI της Ρώμης.
Τώρα είναι η σειρά ενός άλλου σπουδαίου ανθρώπου των Γραμμάτων μας, ξεχασμένου του Τάκη Ελευθεριάδη, του οποίου το πορτρέτο και το έργο μετέφρασε στα Ιταλικά, αλλά την Εισαγωγή του παραδίδει και στα Ελληνικά για τον Έλληνα αναγνώστη.
Ο Κρεσέντσιο Σαντζίλιο προβαίνει αρχικά σε μια γενική επισκόπηση της Λέσβου και της πνευματικής άνθηση που γνώρισε το νησί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και αφού διατρέξει όλη την πνευματική του ιστορία, θα παραθέσει ονόματα και χρονολογίες λογοτεχνών και εικαστικών, δίνοντάς μας ένα πανόραμα μέσα στο οποίο ξεχωρίζει, για την παρούσα περίσταση, τον Τάκη Ελευθεριάδη, του οποίου το έργο βρέθηκε διάσπαρτο σε περιοδικά και σε χέρια ιδιωτών. Πρόκειται για λογοτεχνικά και πολιτικά κείμενα, των οποίων η συγκέντρωση ήταν μια δύσκολη και μακρόχρονη διαδικασία την οποία έφερε σε πέρας «ο δικηγόρος και λόγιος Βάσος Βόμβας, γνωστός και άξιος ερευνητής και μελετητής της λεσβιακής κουλτούρας όντως μοναδική στο είδος της, απαράμιλλη ως προς τον θεματικό πλούτο, την πνευματική ζωντάνια και την ελευθερία κρίσης σε όλη την ιστορική της εξέλιξη», χαρακτηριστικά σημειώνει ο μεταφραστής.
Από τη σχετική Αλληλογραφία του Βάσου Βόμβα με τον Ιταλοέλληνα μεταφραστή συλλέγω τα ακόλουθα ενημερωτικά:
ΤΑΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ
Πριν κάμποσο καιρό, επεξεργαζόμενος το υλικό, που έμελλε να γίνει το βιβλίο μου ΧΑΡΤΙΝΗ ΜΝΗΜΗ, βασισμένο σε αρχειακό αντιστασιακό υλικό, και που αφορούσε την περίοδο 1944-45, στο νησί μου τη Λέσβο, βρήκα και μια σειρά ολιγοσέλιδων εντύπων της περιόδου εκείνης, γραμμένα από τους διανοούμενους του νησιού μας και που τους δόθηκε η γενικότερη ονομασία “Σπάνια και ιδιότυπα λιγοσέλιδα λεσβιακά αντιστασιακά φυλλάδια”. Μέσα σ’ αυτά, βρίσκεται και το φυλλάδιο του Τάκη Ελευθεριάδη, με τον τίτλο “Πτυχή των δολοφόνων”.
Πέντε μοναδικά ποιήματα του Λέσβιου ζωγράφου και διανοούμενου, τα οποία μου κέντρισαν το ενδιαφέρον και θέλησα, το ενδιαφέρον μου αυτό, να το μοιραστώ με τον μεταφραστή των ποιημάτων του πατέρα μου τον Ιταλό (μόνον κατά το ήμισυ, γιατί εκ μητρός είναι Έλληνας) ελληνιστή και μεταφραστή κ. Crescenzio Sangiglio.
Και του τα έστειλα. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα μου απάντησε και μου έγραψε ότι θα προχωρούσε στην μετάφραση τους, με σκοπό να τα δημοσιεύσει σε ιταλικό περιοδικό. Κάτι που έγινε. Και τώρα έχω τη χαρά, να σας παρουσιάσω την μετάφραση των ποιημάτων, στην ιταλική γλώσσα, μαζί με την λαμπρή εισαγωγή του κ. Σαντζίλιο, την οποία μετά από παράκληση μου, την μετάφρασε και στα ελληνικά.
Κι έτσι, μπορεί ο Έλληνας αναγνώστης, να έχει πλήρη την εικόνα των ποιημάτων του Τάκη Ελευθεριάδη, αλλά και την μετάφραση τους στην Ιταλική γλώσσα, μαζί με την εισαγωγή, του μεταφραστή τους, που τα συνοδεύει.
Β.Ι.Β.
Ο Τάκης Ελευθεριάδης, γεννημένος στην Πέτρα της Λέσβου, παραθαλάσσιο χωριό κοντά στο Μόλυβο, υπήρξε μια μοναδική περίπτωση διανοούμενου του νησιού μας. Ως ζωγράφος, διέπρεψε στα εικαστικά της χώρας μας και ίσως είναι ο μοναδικός αυθεντικός μαθητής του Πικασό στην Ελλάδα. Κατά τη γνώμη μου, υπερτερεί κατά πολύ του Εγγονόπουλου και του Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Αυτοαδικήθηκε, με το να αποσυρθεί πολύ νωρίς, από τα εικαστικά της χώρας μας. Ευρυτάτης παιδείας άτομο, με ένα σπίτι μουσείο στην Πέτρα της Λέσβου, ασχολήθηκε με όλα τα είδη της τέχνης αλλά και με τον γραπτό λόγο. Αυτή του, τη μικρή ποιητική συλλογή, την οποία θα σας στείλω με e-mail, την ανακάλυψα τυχαία μαζί με άλλα μετακατοχικά έντυπα. Στην έρευνα μου αυτή, βρήκα και τα ποιήματα του Τάκη Ελευθεριάδη, τα οποία κυριολεκτικά με εντυπωσίασαν.
Η συλλογή αυτή, που επιγράφεται Πτυχή των δολοφόνων, γραμμένη στα δύσκολα χρόνια της μετακατοχικής Λέσβου, τον Γενάρη του 1945, περιέχει πέντε όλα κι όλα ποιήματα. Τα αντιγράφω, με την ορθογραφία και τον τονισμό που γράφτηκαν:
- Άτιτλο.
σε άνυδρη πρώρα έπεσε το άνθος- της
άσαρκα χείλια δίχως μέλλον δίχως παρελθόν
περνά το κύμα και ξεγράφει
άνθρωποι δίχως ρόπτρο
κάτω απ’ τον ήλιο ανήλιαγοι
δίχως μέλλον δίχως παρελθόν
- Άτιτλο.
μια σπιθαμή αγνοημένο χώμα
διψασμένα φύκια
ένα παιδί είναι του πάγου αδέρφι
νύχτα
από φλούδα πέφκου αρωματισμένη γιασεμί
βαριά όμως σα μολύβι.
- πηγάδι ο ήλιος
για σας μιλώ
από τιμωρημένο προάβλιο διακοπών
από βελόνα πέφκου αναβρύζει ο ήλιος
τον κυνηγούν παιδιά τον φοβίζουν με πέτρες
χαμογελά
μια σάβρα καθεφτίζεται
ένα σχοινάκι αγκαλιάζει μια σφεντόνα
μια κοπέλα τον έβδομο ουρανό
ρίχνει την άγκυρα
απέραντη νύχτα περπατά ξυπόλητη
γλιστρά
η χιονάτη με το ξάστερο ελάφι
το λιβάδι ονείρου σε θερμό προσκέφαλο
ξεφλουδισμένα λόγια καβάλα στο καλάμι τους
ημερωμένα με ζάχαρη
σπαράσει
σε ρηχά νερά προβολή του ολομόναχου ύπνου
πονεμένο άσπλαχνο γόνατο
άγραφτη λεπτή σκόνη παλίροιας
υποψία φωτιάς
προσπαθεί με λίγα φρύγανα
ο ήλιος είνε διάφανο πανί
της ομίχλης νόμισμα τριμένο
για σας μιλώ
γι’ αφτή την άχρωμη στάλα που κατακλύζει ένα
πήλινο πρόσωπο
τσακισμένο αστέρεφτο
σε μέτωπο παιδιού σκάβει πηγάδι ο ήλιος
βασιλέβει ασάλεφτος
πρόσκαιρη στέγη έκταση αμόλυντη
- πρωινή χορέφτρια
της χρύσας
βράχια της αλοτινής επιθυμίας ποτισμένα έρωτα
ανατιναγμένες πόλεις
υγρά παράθυρα περιπλεγμένα γιασεμί και όνειρα
οι πίδακες των αγροτικών εορτών πετούσαν κορυδαλούς
τυφλό αμίλητο σπίτι ο κήπος σου είνε αδιανός
ας χορέψει τώρα το πτώμα της ανεμοδαρμένης χορέφτριας
η βροχή ολοένα μαστίζει
και το λαμπερό τούτο μέτωπο πιτσιλισμένο λάσπη
σ’ αφτό το τρομαγμένο χώμα η κόμη-της φυτρώνει
αγκάθι
σκαλώνει ο κισός σε κρόταφο
ψάχνει σε στήθος αγκαλιάζει ερείπια
στα χείλια της αντικρύσαμε τον κόσμο
τα τοπεία τους είναι ψυχρά
σπηλιά λαξεμένη σε πάγο ανεξερέβνητη
η σημαία-της ξεδιπλώνεται υπερήφανη
το γυμνό κόκαλο σε λάσπη σε ζητιανεμένο ψίχουλο
βλαστάνει αψηλά δέντρα κατακαίωντας κουρέλια
ισημερία μάρτιος μήνας
στη ζυγαριά της πάχνης της νεροποντής του ορίζοντα
το διάφανο-της φόρεμα είνε δικό μας άνθος
μια σταγόνα βροχής ταξιδεμένη σε αργυρό καθρέφτη
μεταμορφώνεται σε αβλή σχολείου
βλαστάμουν στη χλόη-του
χειρονομίες τρυφερές μοναχικοί περίπατοι
γδυτά κορίτσια στολισμένα κρύσταλο
ισημερία μάρτιος μήνας
ξελογιάζοντας πουλιά
με την ηχώ του δάσους περιπαίζουν σκιάχτρα
τα συρματοπλέγματα είνε νεκρά
η αράχνη ξεχάστηκε
ένα μελίσι αρωματισμένο εφκάλυπτο και άνθη λυγαριάς
πηγαινοέρχεται αμέριμνο
με του φτερού το θρόισμα τρομάζουν τα παιδιά
φυτρώνουν μαργαρίτες.
- νόστιμον ήμαρ
σε συρματόπλεγμα νήστιας που ξεσκίζει αδιάκοπα
σε γη βια-σμένη που σφαδάζει ακόμα
σε πλάκα παιδιού αστράφτει σε κυματοθράφστη
πρώιμο
η αναλαμπή του τρόμου αβάσταχτη
ολημερίς ανασκαλέβει
δρασκελίζει τάφους ξεριζώνει τοίχο
ισοπεδώνει ερείπια
μια χελιδονωλιά ξελύνει τις πλεξίδες της
στο στόμα-της ένα γαρύφαλο
πορφυρό σαν αίμα
δροσερό σαν αίμα
ρημαγμένο παράθυρο στο σεληνόφως
αχνίζουν ακόμα συντρίματα εορτών
θελκτικά βασανισμένα πρόσωπα
ωχρά μέλη κοριτσιών μέσα στον ήλιο αφίλητα
παγωνιά του ύπνου φωτοστέφανο της δίψας
γυμνή του ύπνου η αξέχαστη
μ’ ανοιχτά χέρια δίχως ποτέ να ταξιδέψει
καφτό σίδερο αλαγή φρουράς
στη φωτιά σιτάρι
περιφέρει ράκη ανθρώπινα
καπνούς
αντίλαλο από τυραγνισμένη σάρκα
σ’ αφτό το ατίθασο κουρελιασμένο στήθος
τραγουδά ένα τζιτζίκι
κάτω απ’ το χώμα που κοιμίζει πτώματα
ένα μαχαίρι λαχταρά ορίζοντα
μια σημαία το προσκέφαλο της
πέφτει ο άνεμος
η αβγή χτυπιέται κατακόκκινη σ’ αφτό το αμόνι
σ’ αφτή την ατέλιωτη στέπα που ανανεώνει το
χιόνι-της
Τάκης Ελεφθεριάδης.
Η απάντηση του Κρεσέντσιο Σαντζίλιο:
Σας ευχαριστώ, αγαπητέ κύριε Βόμβα.
Η Μυτιλήνη είναι ένα νησί από τα πιο ωραία που γνώρισα, μου άρεσε πολύ. Δύο φορές το επισκέφτηκα, μια φορά μείναμε στο Μόλυβο, την άλλη κοντά στη Μυτιλήνη.
Πιστεύω πως η Λέσβος είναι το πιο καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό νησί της Ελλάδας, εκτός βέβαια από τις αρχιτεκτονικές και φυσικές ομορφιές του.
Και σίγουρα το νησί με ανεπανάληπτη, δυναμική καλλιτεχνική ζωή, όπου όλες οι τέχνες έδωσαν εξαιρετικά δείγματα δημιουργίας.
Είστε τυχερός που μπορείτε να ζείτε σε ένα νησί σαν αυτό!
Να είστε καλά.
Κρεσέντσιο Σαντζίλιο.
Ακολουθεί η εργασία του Κρεσέντσιο Σανζίλιο:
Τάκης ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ: ΠΟΙΗΜΑΤΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Δεν νομίζω να υπάρχει στο κόσμο ένας τόπος με τόσο περιορισμένη γεωγραφική έκταση (1636 τ.χ.) και πληθυσμιακή παρουσία (85.000 κατοίκους) που να έχει δώσει στον πολιτισμό (ελληνικό, ευρωπαϊκό και σε μερικές περιπτώσεις και παγκόσμιο) έναν τόσο μεγάλο αριθμό διακεκριμένων καλλιτεχνών.
Αναφέρομαι φυσικά στο νησί της Λέσβου, τώρα Μυτιλήνη, κατ’ επέκταση απ’ το όνομα της πρωτεύουσας.
Τη Λέσβο ανέκαθεν την ονόμαζαν «Νησί των Ποιητών», ένας τίτλος απόλυτα ακριβής και ταιριαστός εάν αναλογιστούμε πως είναι η πατρίδα της Σαπφούς (630-570 π.Χ.), του Αλκαίου (620-560 π.Χ.), του Τερπάνδρου (7ος αιώνας π.Χ.), του μυθικού Αρίωνος, όπως επίσης του Πιττακού (650-570 π.Χ.), ενός εκ των επτά σοφών της Αρχαίας Ελλάδας, και του Θεόφραστου (371-287 π.Χ.), πατέρα της Περιβαλλοντολογικής Επιστήμης (Βοτανική και Ζωολογία), μαθητή του Αριστοτέλη – για όσο αφορά την αρχαιότητα, ενώ στην μοντέρνα εποχή ξεχωρίζουν σημαντικοί συγγραφείς όπως ο Στρατής Μυριβήλης (1890-1969), ο Ηλίας Βενέζης (1904-1973), ο Αργύρης Εφταλιώτης (1849-1923) ο Ασημάκης Πανσέληνος (1904-1984) και οι αδελφοί Γρηγόρης (1848-1925)και Δημήτριος (1833-1907) Βερναρδάκης οι οποίοι όλοι τα μέγιστα λάμπρυναν την ελληνική λογοτεχνική ιστορία.
Αλλά δεν είναι μόνον αυτοί, γιατί και στη ζωγραφική τέχνη το νησί της Λέσβου υπήρξε γενέθλιος τόπος καλλιτεχνών εξαίρετου διαμετρήματος όπως ο Γιώργος Ιακωβίδης (1853-1932), ο Ορέστης Κανέλλης (1910-1979), ο Γιώργος Βακιρτζής (1923-1988), ο Αντώνης Πρωτοπάτσης (1897-1947) και, last but not least, ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1870-1934), λαϊκός ζωγράφος σπάνιου ταλέντου, ασφαλώς ίσο με εκείνο του γνωστότερου Γάλλου Henri (Le Douanier) Rousseau (1844-1910).
Τέλος, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε και στους ποιητές του υπερρεαλιστικού χώρου, τον Γιάννη Αλύτη Βόμβα (1907-1999), από τους προάγγελους του κινήματος στην Ελλάδα, και τον Οδυσσέα Ελύτη (1911-1996), Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1979.
Ωστόσο μέσα στην ίδια πολιτισμική περίμετρο της ποίησης ειδικής σουρεαλιστικής τονικότητας βρίσκεται και τα κείμενα που εδώ, στη συνέχεια, παρουσιάζουμε σε μια απόλυτα πρώτη εμφάνιση, μια μοναδική και σύντομη συλλογή με τον παράξενο τίτλο Πτυχή των δολοφόνων του Τάκη Ελευθεριάδη (1911-1987), εξάλλου αξιοσημείωτου εκπροσώπου της Γενιάς του ΄30 στην ελληνική ζωγραφική τέχνη και πολύ κοντά στο χρωματικό λεξικό του Paul Cézanne, με σημαντικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (São Paulo, Montreal, Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου), αλλά και συγγραφέας εκτεταμένης παιδείας και ερμηνείας του καιρού του.
Ο Τάκης Ελευθεριάδης, λοιπόν, του οποίου πριν από λίγο άρχισε η συλλογή λογοτεχνικών και πολιτικών κειμένων του σκορπισμένων σε περιοδικά και σε χέρια ιδιωτών – μια διαδικασία δύσκολη και αργής σύνθεσης, που δεν διαφέρει από τον σχηματισμό ενός μωσαϊκού πολύμορφου και πολλών στρωμάτων, μια εργασία που ευμενώς ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο δικηγόρος και λόγιος Βάσος Βόμβας, γνωστός και άξιος ερευνητής και μελετητής της λεσβιακής κουλτούρας όντως μοναδική στο είδος της, απαράμιλλη ως προς τον θεματικό πλούτο, την πνευματική ζωντάνια και την ελευθερία κρίσης σε όλη την ιστορική της εξέλιξη.
Όπως ένας άλλος πρωτοπόρος του υπερρεαλιστικού σχεδίου, ο Θεόδωρος Ντόρρος τιτλοφόρησε την μοναδική ποιητική συλλογή του με έναν τρόπο όντως παράξενο, Στου γλυτωμού το χάζι, έτσι και ο Τάκης Ελευθεριάδης θέλησε να δώσει στους στίχους του δικού του parvus libellus έναν τίτλο το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς εκκεντρικό, Πτυχή των δολοφόνων – περιορίστηκε όμως μόνο στον τίτλο, γιατί έως το έτος του θανάτου του δεν μερίμνησε ποτέ να τους δημοσιεύσει, ούτε και στη συνέχεια κάποιος άλλος έως σήμερα δημοσίευσε κάτι μένοντας έτσι έξω από οποιοδήποτε οργανικό εκδοτικό κύκλο.
Ας είναι. Η σημερινή ανακάλυψη των στίχων του Ελευθεριάδη, έστω και στο μικρό ποσοτικά μέγεθός τους, δεν παύει να πλουτίζει ποιοτικά της ελληνική σουρεαλιστική κληρονομιά και να επιβεβαιώνει τη βαθειά επιρροή του μπρετονικού κινήματος στο κατά τα άλλα λυρικό γενικό πανόραμα αυτής της κληρονομιάς αποδεικνύοντας ωστόσο τον βασικό όρο της ένωσης του ποιητικού λυρισμού με τον υπερρεαλιστικό οίστρο, μια όσμωση με τέλειες συνάφειες και ψυχικο-αισθητικά χαρακτηριστικά.
Ένα λαμπρό σουρεαλιστικό ιδίωμα, λοιπόν, το δημιουργικό ένστικτο του Ελευθεριάδη, ένα παλλόμενο φρασεολογικό παλίμψηστο, αρμονικό και χωρίς υπερβολές, όπου οι λέξεις νομίζεις πως καθρεφτίζονται σε φωτεινές και σκιερές επινοητικές προφανότητες.
Και είναι μια πραγματική λεκτική ευτυχία, εκτεταμένα διάχυτη μέσα απ’ τους συνεκτικούς δεσμούς των στίχων. Έτσι η πληθωρική εκφραστική φαντασία συνδυάζεται με απόλυτη πληρότητα με τον ποικιλόχρωμο πλούτο της εκφρασμένης και της υπονοούμενης συναίσθησης, του οπτικού πρίσματος και του διαισθητικού υποστρώματος στο φως και στον ίσκιο, στο καλό και στο κακό, με οδηγό σημειωτικούς κώδικες παλλόμενων εννοιολογικών αρθρώσεων:
υγρά παράθυρα περιπλεγμένα γιασεμί και όνειρα
και μετά
από βελόνα πέφκου αναβρύζει ο ήλιος
και ακόμη
γδυτά κορίτσια στολισμένα κρύσταλλα
και
το λιβάδι ονείρου σε θερμό προσκέφαλο
και
σε μέτωπο παιδιού σκάβει πηγάδι ο ήλιος
εξίσου όμως
σ’ αφτό το ατίθασο κουρελιασμένο στήθος
και
ρημαγμένο παράθυρο στο σεληνόφως
και ακόμη
ένα μαχαίρι λαχταρά ορίζοντα
και
άσαρκα χείλια δίχως μέλλον δίχως παρελθόν
και τέλος
η αναλαμπή του τρόμου αβάσταχτη
ένας ολόκληρος κόσμος θερμής διαύγειας, μια πανοραμική ακτινοβολία πρωτογενών αισθημάτων που πνέουν στην ανθίζουσα ελευθερία των μουσικών ήχων των λέξεων.
Στο ποιητικό όραμα του Ελευθεριάδη βρισκόμαστε ολότελα μέσα σε εκείνο που ο Μπρετόν προσδιόρισε ως «καθαρή σουρεαλιστική χαρά του ανθρώπου» ⃰ η οποία στις λεκτικές οπτασίες της «ξεκινά απ’ όπου θέλει και, δια μέσω μιας οδού διάφορης από οποιασδήποτε λογικής οδού, φτάνει εκεί όπου μπορεί», ⃰ και μάλλον θα έλεγα πως φτάνει σε ένα συνεχώς ανανεωμένο ακαθόριστο σύνορο από το οποίο μετά εκ νέου ξεκινά για να φτάσει σε ένα άλλο ακαθόριστο σύνορο που συνέχεια δεν μπορεί να προσδιοριστεί μέσα στην απόλυτη εκφραστική αυτονομία ενός οριακού απεριόριστου λόγου.
Ενθυμούμενοι τους στίχους του Απολιναίρ στο ποίημα Στη Νίκη (αναφορικά με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο), ας σταματήσουμε στην ενδόμυχη σημασία των τελευταίων τριών προτάσεων:
καλά να βλέπεις μακριά
κοντά να βλέπεις τα πάντα
και όλα να έχουν ένα νέο όνομα
που σημαίνει να αποδώσεις την αλήθεια στη γλώσσα σύμφωνα με την «πραγματική λειτουργία της σκέψης», ⃰ για να φτάσεις στη μορφή και στην ίδια την ουσία της σουρεαλιστικής μεταγλώσσας μέσω της οποίας παράγεται η άμεση έκφραση μιας νέας πραγματικότητας σε πνευματικό επίπεδο, μέσα στο «περιπετειώδες δάσος»• της επινοητικής ιδιοσυγκρασίας όπου «πολλαπλασιάζονται τα θαύματα».•
Υπ’ αυτήν την έννοια ο υπερρεαλισμός του λόγου του Ελευθεριάδη πλησιάζει στον ορισμό του ως «υιός του ήλιου και της σελήνης»,• στη βλαστώδη ήπειρο μιας φαντασίας της οποίας η βασική προϋπόθεση στηρίζεται στην απόλυτη αγνότητα των δημιουργικών προθέσεων.
Επ’ αυτού ακόμη ο Μπρετόν έρχεται πάλι να μας βοηθήσει: «Αγαπημένη φαντασία, εκείνο που περισσότερο μου αρέσει σε εσένα είναι ότι εσύ δεν συγχωρείς.
Μόνο η φαντασία μπορεί να βρει τον τρόπο ώστε να καταλάβω εγώ ό, τι μπορεί να είναι… και αυτό αρκεί για να αφεθώ σε αυτήν χωρίς να φοβάμαι μήπως κάνω λάθος» ⃰.
Είναι αυτό που ο Τάκης Ελευθεριάδης κάνει μέσα στη πιο φυσική δημιουργική αποκάλυψη.
Και τότε, τελειώνοντας, ας ακολουθήσουμε ακόμη μερικές ευτυχείς περιηγήσεις στην φανταστική πραγματικότητα του οράματός του:
ένα παιδί είναι του πάγου αδέρφι
και
απέραντη νύχτα περπατά ξυπόλητη
και τέλος
βράχια της αλλοτινής επιθυμίας ποτισμένα έρωτα.
__________________
⃰ A΄ Μανιφέστο του Σουρεαλισμού, 1924
- Π. Ωντουέν, Οι Σουρεαλιστές, Παρίσι, 1973.
Κρεσέντσιο Σαντζίλιο
……………………………………………………………………………………
The post «Υγρά παράθυρα περιπλεγμένα γιασεμί και όνειρα» first appeared on Fractal.